یادداشت | فضای مجازی؛ فرصت‌ها و تهدید‌ها

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، وسایل ارتباط جمعی روز به روز تغییر می‌کنند و در عصر حاضر اینترنت گوی سبقت را از سایر رسانه‌ها ربوده است. امکان دسترسی به فناوری‌های نوین ارتباطی شرایطی را فراهم کرده تا با تغییر موازنه مخاطبان مردم بیش از پیش انتظارات خود را دست یافتنی بدانند. حالا هر کاربر فضای مجازی با در دست داشتن تلفن همراه و اتصال آن به شبکه جهانی در میان خیل عظیمی از کاربران و اطلاعات قرار می‌گیرد.

در سال‌های اخیر شبکه‌های اجتماعی مجازی، فضایی را فراهم کرده‌اند که کاربر با اتکا به آن علاوه بر آنکه روابط اجتماعی خود را مستحکم‌تر کرده است، با دوستان و گروه‌های جدید آشنا می‌شود و در لحظه در تجربیات آنان شریک می‌شود. فضای مجازی با حذف محدودیت‌های فضای واقعی کاربران را به تعامل جدیدی همراه با آزادی بیشتر دعوت می‌کنند. کافی است کاربر اراده کند و وارد شبکه اجتماعی شود تا با انواع اطلاعات واقعی، غیرواقعی، اخلاقی و غیراخلاقی مواجه شود.

شبکه‌های اجتماعی در سال ۱۳۸۳  با اورکات در میان کاربران ایران معنا پیدا کرد. در مدت کوتاهی استفاده از این شبکه چنان رونق پیدا کرد که ایران توانست پس از برزیل و آمریکا به عنوان سومین کشور عضو اورکات شناخته شود. ایران در سال‌های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ به میزان نصف جمعیت آمریکایی‌ها و دو برابر هندی‌ها و با ۶ درصد، رتبه سوم در میان اعضای اورکات را بدون در نظر گرفتن ایرانیان خارج از کشور از آن خود کرد.

به طور کلی شبکه‌های اجتماعی چند بُعدی هستند و به کاربران این امکان را می‌دهند تا پیام‌های فوری را به اشتراک بگذارند. این شبکه‌ها با طراحی خاص خود شرایطی را فراهم کردند تا کاربران وبلاگ‌ها یا پیام‌های شخصی خود را تا کیلومترها آن طرف به دست مخاطبان خود برسانند. امکان بارگذاری محتوای تولیدی کاربر مانند پست‌ها، تصاویر، ویدئو و وجود قابلیت‌هایی مانند یافتن دوستان قدیمی و دوست‌یابی جدید محیطی جذاب را برای کاربران خلق کرده است. در  شرایط فعلی کاربران فضای مجازی در حال تجربه زندگی آنلاین از طریق شبکه‌های اجتماعی هستند.

شبکه‌های اجتماعی چاقویی دو لبه در بطن زندگی کاربران

شبکه‌های اجتماعی به عنوان چاقویی دو لبه در بطن زندگی کاربران رسوخ کرده است. فیسبوک، توئیتر، تلگرام و اینستاگرام در کنار قابلیت مثبت خود در حوزه ارتباطات همه با سلطه غرب و به وسیله غرب طراحی شده‌اند. نکته غیرقابل انکار درباره این شبکه‌ها این است که جذابیت و امکانات آنها سبب شده فضای مجازی به عنوان همراه لحظه‌ای کاربران شناخته شود. با وجود این امکان تنها یک کلیک کافی است تا کاربر در لحظه با حجم عظیمی از اطلاعات رو به رو شود.

فضای مجازی قتلگاه جوانان و نوجوانان

حضرت آیت اللّه خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی سال‌هاست که در بیانات خود در جمع گروه‌های مختلف بر نقش فضای مجازی تاکید کرده اند. ایشان در سال  ۱۳۹۵ در جمع مسؤولان جبهه فرهنگی فضای مجازی را قتلگاه جوانان و نوجوانان خواندند و گفتند: «فضای مجازی، حقیقتا به قتلگاه نوجوانان و جوانان تبدیل شده است. منطقه عظیمی از این فضا اکنون در دست دشمن است. باید دشمن را از فضای مجازی برانید و بتارانید».

این سخن رهبر انقلاب اسلامی گویای ابعاد پیدا و پنهان آثار  فضای مجازی بر روی تک‌تک کاربران فضای مجازی است؛ فضایی که حالا خیل عظیمی از آنها را جوانان و نوجوانان تشکیل می‌دهند که در حساس‌ترین برهه زندگی خود به فعالیت در این شبکه‌ها می‌پردازند. فضایی که غرب خود آن را تولید کرد و در اختیار جهان قرار داد و در نهایت هم کاملاً بر آن سلطه دارد. سران غرب خود بارها اذعان کرده‌اند که با اتکا به این وسایل نوین ارتباطی تلاش کرده اند دست به اقدامات خراب‌کارانه بر ضد امنیت ملی کشورمان بزنند.

همان‌طور که  پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ غربی‌ها برنامه‌ریزی کرده بودند تا بتوانند با به کارگیری ایزارهای نوین ارتباطی این انتخابات را زمینه‌ای برای روند تغییر نظام یا به اصطلاح خود براندازی در ایران قرار دهند. آنها در این مسیر در بستر فضای مجازی از شبکه‌های اجتماعی به عنوان جدیدترین ابزارهای رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی استفاده کردند.

تلفن‌های همراه هوشمند و دسترسی به تکنولوژی‌های نوین ارتباطی فضایی را فراهم کرده‌اند تا کاربران به واسطه عدم مدیریت‌ها ناخواسته و ندانسته بازی‌گردان میدان جنگ سایبری شوند. در سال‌های اخیر دشمن در جنگ نرم با حداکثر توان وارد شده و با روش‌های متنوع و گوناگون از ایجاد شبکه‌ها و کانال‌ها گرفته تا انواع محتواهای تولید شده در شبکه‌های اجتماعی مجازی، برنامه‌های گوناگونی را برای اقشار و گروه‌های سنی مختلف تولید و به اشتراک می‌گذارد. با این حال سال‌هاست که  مقام معظم رهبری در فرمایشات خود تاکید می کنند که باید اقدام درخوری برای مقابله با این حربه دشمن اندیشیده شود.

لزوم مواجهه و مقابله‌ با شایعه‌سازی دشمن

رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر خود با مردم قم به مناسبت نوزدهم دی ماه مجدداً به موضوع فضای مجازی اشاره کردند و فرمودند: «از جمله‌ی کارهایی که مردم می‌توانند به بهترین وجهی در خدمت به کشور انجام دهند، حضور در صحنه‌های انقلاب است؛ از جمله‌ی کارهایی که مردم می‌توانند انجام بدهند، مواجهه و مقابله‌ با شایعه‌سازی دشمن است. امروز یکی از شگردهای فعّال دشمن، شایعه‌سازی است که مردم را مضطرب کنند، مردم را با هم مخالف کنند، علیه این و آن تهمت بزنند، مردم را به جان یکدیگر بیندازند که البتّه چنین اتّفاقی نمی‌افتد به توفیق الهی؛ امّا آنها قصدشان این است؛ مردم باید هوشیار باشند، متوجّه باشند.»

وظیفه مردم در مقابل شگردهای دشمن از دیدگاه قرآن

با این شرایط طبق آیه 6 سوره حجرات آگاهی بخشی به عموم مردم وظیفه همه است و هر کس به هر میزان که اثرگذار است باید نسبت به افزایش سطح آگاهی‏‌های مردم و آشنایی آنها با شگردهای دشمنان و مقابله با آنها تلاش کند و نگذارند مردم تحت تاثیر شایعات مکارانه آنها قرار بگیرند.

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا أَنْ تُصِیبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ» (حجرات، آیه 6) یعنی ای اهل ایمان ، اگر یک انسان فاسد و بی تقوایی برایتان خبری آورد ، خبرش را بررسی و تحقیق کنید تا مبادا از روی ناآگاهی عده ای را آسیب برسانید و پس از آن از کردار خود پشیمان شوید .

این آیه شریفه نشان می‌دهد که دروغ پردازی و شایعه سازی و انتشار خبر کذب کار آدم های فاسد و فاسق و منافق است و مومنان باید به اخبار آنها توجه نکنند و تا بررسی و تحقیق نکردند، خبری از آنها نپذیرند و باور نکنند، چون در شایعات معمولا حقوق اجتماعی عده ای پایمال  و به حیثیت افراد بی گناهی خدشه وارد می‌‏شود و اگر کسی اهل ایمان باشد و شایعات را دامن بزند، پس از آنکه حقیقت روشن شد و فهمید که اشتباه کرده است، نادم و پشیمان می شود و بسیاری از اوقات این پشیمانی دیگر سودی ندارد و قابل جبران نیست.

امروزه تمرکز اصلی دشمنان بر از هم پاشیدگی اوضاع اقتصادی کشور است و با ابزارهای رسانه‏‌ای در فضای مجازی می‌‏کوشند افکار عمومی را فریب دهند و واقعیت ها را وارونه جلوه دهند و پی در پی با جعل خبرهای دروغ، مفاسد را بزرگنمایی کنند و طوری وانمود می‏‌کنند که همه دستگاه‏ها در فساد غوطه ورند و هیچ چاره ‏ای جز اسقاط نظام نیست!

گاهی شایعات بی اساس و صد در صد دروغ را در ارتباط با سرمایه بانک ها مطرح می‌‏کنند تا مردم را ترغیب کنند بروند پولهای شان را از بانک ها خارج کنند و کمر اقتصاد کشور را بشکنند، چون می‏‌دانند وجود بانکهایی قوی سبب تقویت اقتصاد کشور است؛

و یا با شایعات در فضای مجازی نرخ دروغین دلار و ارز را بالا می‌‏برند و اگر مردم نسبت به این القائات و شایعات بی توجه باشند قطعا هیچ اتفاقی نمی‌‏افتد و لیکن اگر با کوچکترین شایعه ای در فضای مجازی تحت تاثیر قرار بگیرند و با خواسته‏‌ی دشمنان همراه شوند، قطعا اولین ضرر را خود آنها خواهند کرد، بنابراین در شرایطی که نرخ ارز رو به فزونی است، هیچ کس نباید به فکر سود مقطعی و قلیل خود باشد، بلکه با عدم خرید و بی توجهی به این افزایش، نفع عمومی جامعه را پدید می‌‏آورند.

آگاهی بخشی به عموم مردم وظیفه همه است و هر کس به هر میزان که اثرگذار است باید نسبت به افزایش سطح آگاهی‏‌های مردم و آشنایی آنها با شگردهای دشمنان و مقابله با آنها تلاش کند و نگذارند مردم تحت تاثیر شایعات مکارانه آنها قرار بگیرند. و لذا باید همه هوشیار باشند و در پاسخگویى به هجمه ها آنى و فورى روشنگرى کنند.

اجمالا فراخوان رهبر معظم انقلاب برای مقابله با شایعه سازی دشمنان در فضای مجازی را باید همه‏‌ی وفاداران به نهضت اسلامی که امام خمینی کبیر، پرچمدار آن بود، توجه و اجابت کنند تا انشالله با روشنگری و تنویر افکار عمومی تیرهای خصمانه دشمنان در فضای مجازی به سنگ بخورد و نقش مکارانه آنها بیش از پیش بر ملا شود.

در پایان آنچه در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه ‌فضای مجازی باید مدنظر قرار گیرد، این است که با اتکا به توان نیروهای جوان و انقلابی می‌توان بستری را فراهم کرد که کاربران به دور از سلطه غرب به تولید محتوا بپردازند و با کوتاه کردن دست سلطه‌گر بیگانگان از این فضا، اجازه انتشار شایعات و امکان تشویش اذهان عمومی را به آنان داده نشود. در این شرایط است که فضای امن برای کاربران فضای مجازی ایجاد خواهد شد و آنها به دور از هیچ تهدیدی می‌توانند فعالیت مجازی خود را همسو با فعالیت واقعی خود پیش ببرند./918/ی702/س

محرم آتش افروز